Selena Fisk, Data Storyteller
Data is overwhelming for some, but it can be incredibly beneficial when used well. When we are able to tap into the power of the numbers in the school context, we benefit students, classes, and school communities. This keynote explores the context of data in our current educational landscape, and the importance of everyone knowing the data and being able to engage in data use. Selena unpacks the three key elements of the effective use of data: data literacy, data visualisation, and data storytelling, and discusses the role of data in accountability and quality in our schools.
Gepresenteerd op SOK 2 juni 2023
Hartger Wassink, De Professionele Dialoog - adviseur/schrijver/spreker
Kwaliteit is dialoog.
De meest wezenlijke kwaliteit in het onderwijs is het moeilijkst objectief te meten. Dat komt omdat onderwijs in de kern een interactie tussen twee mensen is. In die interactie maken leraren onvermijdelijk subjectieve keuzes, verbonden met hun mens- en wereldbeeld.
Over die aspecten van kwaliteit kan alleen in dialoog gesproken worden, omdat de 'hele mens' mee doet in die dialoog. Dat vraagt een openheid, die niet vanzelfsprekend is. Het vraagt sensitiviteit op alle dimensies van je mens-zijn. En het vraagt loslaten van het idee dat er een 'beste' uitkomst is in die dialoog. Ondanks die onzekerheden, is die dialoog over kwaliteit noodzakelijk én geeft ze veel voldoening, juist omdat ze gaat over wat wezenlijk is.
In deze bijdrage ga ik in op deze opvatting van kwaliteit, kenmerken van de dialoog en geef ik enkele praktische handreikingen om hier in de praktijk mee aan de slag te gaan.
Gepresenteerd op SOK 2 juni 2023
Geert Kelchtermans, KULeuven - COOLS Centrum voor Onderwijsvernieuwing en de Ontwikkeling van Leraar en School
Het is niet verwonderlijk dat de oproep om ‘verantwoording af te leggen’ bij leraren vaak gemengde gevoelens of weerstand oproept. De voorbije decennia is de pedagogische betekenis van verantwoorden immers versmald tot ‘rekenschap afleggen’. Beide termen lijken synoniemen, maar dat zijn ze niet. Integendeel, ze staan voor twee heel verschillende manieren van denken en spreken over goed onderwijs en - bij uitbreiding - over goed of professioneel leraarschap. Rekenschap is een boekhoudkundige term, die een economische manier van denken weerspiegelt, waarbij het gaat om effectiviteit, aantoonbare ‘(leer)winst’ of ‘(leer)opbrengst’. Maar vooral ook om het zich indekken tegen of ‘immuun’ maken voor kritiek. In mijn lezing werk ik die kritische analyse uit. Maar tegelijkertijd houd ik een pleidooi voor pedagogische verantwoordelijkheid als een positief alternatief. Verantwoordelijkheid gaat ervan uit dat leraren in een relatie van zorg en engagement staan ten aanzien van hun leerlingen. Ver-antwoord-elijkheid verwijst naar het ‘antwoord’ geven op de educatieve noden (vragen) van de leerlingen. Dat veronderstelt niet alleen technische expertise (bv. vakinhoudelijke of didactische kennis), maar ook de bekwaamheid om te oordelen wat op een bepaald ogenblik het meest aangewezen, juist, rechtvaardig, passend… is voor de vorming van de leerlingen. In dat oordeel zal het streven naar de curriculumdoelen (kennis, vaardigheden, competenties…) uiteraard een belangrijk criterium vormen. Maar tegelijkertijd weerspiegelen die oordelen ook waardengebonden keuzes, zijn ze dus onvermijdelijk betwistbaar en laten ze de betrokkene emotioneel niet onverschillig. Die morele, politieke en emotionele dimensies vormen de kern van wat ik omschreven heb als de kwetsbaarheid van het leraarschap. Het opnemen van verantwoordelijkheid vereist het erkennen en zelfs koesteren van die kwetsbaarheid. Het staat haaks op het streven naar immuniteit in de vorm van rekenschap. En dus: ja, het afleggen van verantwoording is een vorm van professionaliteit van de leraar. Meer zelfs: het is de plaats bij uitstek waar die pedagogische professionaliteit van de leraar zichtbaar wordt.
Gepresenteerd op SOK 2 juni 2023
Jan Vanhoof, Universiteit Antwerpen
Hoe centrale toetsen een te verantwoorden plek geven in de zorg voor onderwijskwaliteit?
Het beleidsdebat inzake zinvolheid en vormgeving van centrale toetsen is al twee decennia bijzonder levendig in Vlaanderen. Met de beslissing van de Vlaamse overheid om alle Vlaamse leerlingen vanaf schooljaar 2023-2024 tijdens hun schoolloopbaan vier keer een centrale toets te laten afleggen, is dit thema ook opnieuw bijzonder actueel geworden. In deze sessie nemen we bovenstaande beleidsbeslissing als vertrekpunt en belichten we de verscheidene randvoorwaarden die vervuld dienen te zijn om van deze centrale toetsen een kwaliteitsbevorderend vehikel te maken. We verdedigen de stelling dat Vlaanderen met centrale toetsen zonder meer de bestaande kwaliteitsuitdaging niet het hoofd zal kunnen bieden, maar zonder centrale toetsen ook niet. We verkennen via welke mechanismen centrale toetsen kwaliteitsbevorderend kunnen werken, als een instrument voor ontwikkeling én verantwoording. Daarbij staan we ook stil bij hoe een ondoordachte verantwoordingsgerichte inzet van centrale toetsen sluipend onbedoelde neveneffecten kan hebben.
Gepresenteerd op SOK 2 juni 2023
